Τα χαρακτηριστικά του συμβούλου τον 21ο αιώνα
Ευστράτιος Παπάνης, Μόνιμος Επίκουρος Καθηγητής Πανεπιστημίου Αιγαίου
(Από το βιβλίο του Ευστρατίου Παπάνη
«Το παραμύθι μιας ανάμνησης», εκδόσεις Σιδέρη 2021»)
Μπορείτε να κατεβάσετε ΟΛΑ τα βιβλία ΔΩΡΕΑΝ εδώ:
Μπορείτε να συμμετέχετε στο Συμβουλευτικό Σεμινάριο Ενίσχυσης της Αυτοεκτίμησης εδώ
Δείτε όλες μας τις δράσεις εδώ:
Α. Οι προσδιορισμοί του συμβούλου μέχρι σήμερα
Θα περίμενε ίσως κανείς να ακούσει να τονίζονται εμφατικά οι όροι επικοινωνία, δεξιότητες ενεργητικής ακρόασης, ευελιξία, συναισθηματική νοημοσύνη, συναντίληψη, οργανωτικότητα, κίνητρα, δημιουργικότητα, αυτογνωσία, οριοθέτηση, εμπιστευτικότητα, υπομονή, άνευ όρων αποδοχή, παρατηρητικότητα, γνώση των κανόνων, υψηλές ηθικές αξίες, ισορροπημένη προσωπικότητα, ανεκτικότητα κλπ σε μια συζήτηση για τα χαρακτηριστικά του καλού συμβούλου. Και πραγματικά αυτές οι έννοιες αναδείχθηκαν ως οι πιο καίριες στη διεθνή βιβλιογραφία, αλλά και στην καθημερινή συμβουλευτική πρακτική.
Λιγότερο συχνά αλλά εξίσου επιτακτικά σχετικά με τα προσόντα των συμβούλων, στρέφεται η συζήτηση γύρω από την αναγκαιότητα περί κατάρτισης στην κοινωνική έρευνα, στην εξειδίκευση τους στην ποιοτική και ποσοτική ανάλυση εμπειρικών δεδομένων, στην επιστημονική προσπέλαση περιστατικών και περιπτώσεων, στις ψυχολογικές προσεγγίσεις για την τροποποίηση της συμπεριφοράς, στον πειραματικό έλεγχο των υποθέσεων, στη συστηματοποίηση των ευρημάτων, στη θέσπιση καθολικών και αναλυτικών δεοντολογικών κανόνων και στην παρουσίασή τους σε διεθνή συνέδρια.
Η Συμβουλευτική της νέας εποχής δεν φοβάται τον έλεγχο των μεθόδων της και την αντιπαραβολή των πορισμάτων της με άλλες επιστήμες. Αντίθετα, επιδιώκει τη θωράκιση των προσεγγίσεων της με ατράνταχτα και αξιόπιστα επιχειρήματα.
Παρά τη σπουδαιότητα των παραπάνω χαρακτηριστικών ο περιορισμός σε αυτά θα σήμαινε ότι η καλλιέργεια τούτων των γνωρισμάτων προσωπικότητας σε συνδυασμό με τη γνώση των τεχνικών συνέντευξης, την ευχέρεια επίλυσης κρίσεων και προβλημάτων, την κατοχή των σύγχρονων ψυχολογικών μοντέλων, την κριτική προσπέλαση των μεθόδων παρέμβασης και αξιολόγησης, την τήρηση της δεοντολογίας και την πρακτική εξάσκηση σε συνεδρίες θα αρκούσαν, για να περιγράψουν και να περικλείσουν το έργο της συμβουλευτικής.
Β. Από το ατομικό στην μάκρο κοινωνιολογική προοπτική
Η συμβουλευτική όμως κατά τον 21ο αιώνα έπαψε να είναι ένα άθροισμα τεχνικών, πέρασε τα στεγανά των θεωρητικών προσεγγίσεων και εξελίχθηκε σε Τέχνη Αρωγής και σε Συνεπικουρία για κάθε πτυχή του επιστητού και του βίου: Εφόσον τα ζητήματα που απασχολούν την ανθρωπότητα είναι πλέον οικουμενικά, οι αλληλεπιδράσεις πολυπαραγοντικές και η διαπλοκή συλλογικού και ατομικού αδιαίρετη και σύνθετη, ανάλογος καθίσταται και ο ρόλος της συμβουλευτικής σε μεταβαλλόμενα και πολύσημα περιβάλλοντα.
Εξάλλου, ακόμα και οι πολέμιοι της συμβουλευτικής στον επιστημολογικό τομέα δεν μπορούν να αρνηθούν ότι οι εκφάνσεις της διατρέχουν κάθε δραστηριότητα: Στην εκπαίδευση, στην οικονομία, στις κοινωνικές δράσεις, στην ιατρική, στην επιδημιολογία, στις πολιτικές στρατηγικές, στις διαπραγματεύσεις, στην πληροφορική και στην τεχνολογία, στις συντροφικές, ερωτικές σχέσεις και στην οικογένεια, στη διαμόρφωση ταυτότητας, στις αναπτυξιακές φάσεις και στον πολιτισμό, παντού τα στοιχεία, τα δανεισμένα από τη συμβουλευτική γίνονται πλέον παραπάνω από εμφανή.
Η συμβουλευτική πλέον έχει αναχθεί σε κοινωνικό ερμηνευτικό εργαλείο, σε τεχνική συλλογικής εξισορρόπησης των αντιθέσεων και έχει επεκταθεί από τη θεώρηση των μικρο-κοινωνικών και οικονομικών φαινόμενων στην συμπερίληψη των μάκρο και η αναγκαιότητα της είναι καθολικό αίτημα.
Ανάλογη επομένως πρέπει να είναι η εκπαίδευση των μελλοντικών συμβούλων, η οποία πρέπει να διανθιστεί από την εφαρμογή προσεγγίσεων για το άτομο με τη διαχείριση παγκοσμιοποιημένων καταστάσεων και διαδράσεων.